Cando sos Ollolaesos affestaint in Santu Mauru de Sorgono, di Tonino Bussu

Su rettore o pride de Santu Mauru non comintzaiat sas funtziones religiosas prima de arribare sos cavalleris de Ollolai.

A s’antigu sos ollolaesos andaiant a sa Festa manna de Santu Mauru de Sorgono a fine de Maju. Pro non no che irmentigare de su totu de custas bellas traditziones, ecco s’amentu de custa festa pigadu dae “Sos contos de Beranu”, chi tengio bene coglidos.

Sa festa de Santu Mauru de Sorgono

Sos ollolaesos costumaiant andare a caddu puru a sas festas de sas àteras biddas e chircaiant, a bortas, sos amigos de posada in ue si trateniant prus de una die tratados cun totus sos onores. Capitaiat mescamente cando sas festas fiant in sas biddas allargu, attesu dae Ollolai, comente cando partiant a Sorgono pro Santu Mauru o a Sedilo pro Santu Gantine, mentres andaiant e torraiant in sa matessi die a sas festas de sas biddas de a fùrriu cumente a Sant’Antiocru o sa Itria de Gavoi, a Santu Gosomo de Mamujada o a Gonare.

Unu tempus, sos ollolaesos, bi teniant meda abberu a sa festa de Santu Mauru de Sòrgono, a fine de maju, e difatis contant chi si perparaiant bene pro partire a s’impuddile pro custa occasione e in medas puru, semper a fùrriu de chentu cavalleris, sos menzus de sa bidda, cun sos caddos murros, accumpanzaos dae sas muzeres o isposas o cumpagnas o amigas, setias a gropera, cun su costumene bene ispartu, a roda, cun elegàntzia.

Bi fiat su cavalleri cun sa bertula e cun sas corbulas cun sos donos pro su Santu de dare a su rettore in crèsia: sos cocones cun sas melas bene fronios, amanias cun impignu in sa cotta de maju, su pane de voleu, simbulu de s’arte de sos massajos e massajas; su casu, simbulu de su pastoriu e sos durches prus nòdios e cumpariosos: sas artes presentes tando in sas biddas de sa muntagna.

Tando custa cumpagnia manna de cavalleris moiat, beneita dae totu sa bidda cun sos menzus parabenes: ‘Bazes cun Deus’, ‘Faghiebos onore’, Deus bos bardet’, ‘Faghie bonos afàrios’. Issiant cara a sa funtana de Lothune, passaiant in su cuccuru de Nostra Segnora in ue si signaiant e ghetaiant in su ‘e Maramele, Guschini, Teti, lassaiant a Austis a una banda e, a s’ora de sa missa, che fiant in su de Sorgono.

Cumente bos podies pessare sas istradas, tando, podiant tènnere dificultades mannas: bastaiat una temporada de abba e fiat unu disastru, che trazaiat totu, iscontzaiat su camineddu e non bi fiant contributos de su Re pro l’acontzare, antzis a su Re non s’ischiat mancu a ue li mandare sas literas de protesta o azudu, a Torino o a Madrid ca carchi sindigu, a primos de s’Ottighentos pessaiat chi esseremus galu suta s’Ispagna(gai nos at contau unu viagiadore piemontesu famau!). Mentres su Re si faghiat intèndere pro sos donativos, s’isatore e gai totu, semper puntuale pro roba de tassas!!. Pro sas istradas, pro las acontzare, inbetzes, sos frontalieris de sos terrinos faghiant sas deghinas: si chistionaiant, si poniant de acordu, s’armaiant de bona voluntade, de pala e piccu , marrone e a bortas puru de matzetta, e dedicaiant pacas giorronadas e sistemaiant a sa bellamenzus sos caminos e binas s’impredau in tzertos tretos, in modu chi sa zente a pede o a carru o molente o a covaddu esseret potia colare cun prus sicuresa, cumente ant potiu fàghere como sos cavalleris andande a sa festa a Sorgono. Ca si aiant isetau s’azudu de su Re -sa die de s’incantu l’aiat fatta s’istrada!- aiat sententziadu un’antzianu: sa die de s’incantu! Chi cheret nàrrere: mai!!!

Issos puntaiant deretu car’a sa badde manna de Lisai, in ue ainnantis de sa crèsia de Santu Mauru cun su grandu e ispetaculare rosone suo, su prus mannu chi bi siat in Sardigna, los isetaiat su pride ca, segunde sa traditzione, contaiant sos antzianos, non comintzaiant sas tzerimonias religiosas primas chi esserent arribados sos cavalleris de Ollolai.

E atopaiant a ive da totube, da totu sas biddas de a fùrriu e mescamente dae sas Tres Barbagias prus nòdias; de Ollolai, de Belvì e de Seulo. Ma, cumente amus narau prima, amus semper intesu contare dae sos antzianos chi su rettore o pride de Santu Mauru non comintzaiat sas funtziones religiosas prima de arribare sos cavalleris de Ollolai: cheret nàrrere chi custa Barbagia fiat sa chi teniat un’importu prus mannu giae dae tando.

Difatis su pride de Santu Mauru, nominaiat su primu cavalleri de Ollolai, ghionàrgiu o prima pandela e comintzaiant sa professone cun sos inghìrios e sos ritos sighinde sas traditziones antigas.

E custa usàntzia de isetare chi esseret arribadu su ghionàrgiu o prima pandela de Ollolai est semper istada cosa nòdia in sa capitale de sa Barbàgia chi galu oje ammentant chi s’ùrtimu ghionàrgiu, in sa segunda metade de s’Ottighentos, semper segunde sos antzianos, paret chi siat istadu unu tzertu tziu Matheu chi at ghiadu (guidato) a fùrriu de chentu cavalleris, cun sos cavaddos murros, a sa festa de Santu Mauru de cussa era.

A pustis sa Missa mezore si curriat sa Bardia e cada bidda cun sos cavalleris prus capassos e balentes difendiant non solu s’onore issoro, ma su ‘e sa bidda intrega.

Tando si ghiraiat a pràndere e cada tropa, suta s’umbra de un’àrbule, serente a crèsia, a curtzu a su campu in ue bi fiant sas predas fitas, sìmbulos de àteras divinidades sardas antigas irmentigadas, si sediant e mandigaiant su chi aiant perparau e a bortaudie andaiant a sa fiera pro iscambiare sa mercantzia issoro e comporare carchi cavaddu o carchi juvittu novu. A pustis finas a tardu si jocaiat a sa murra e si cantaiat a tenore e si ballaiat su ballu tundu cun grandu divertimentu. In cada tretu in ue bi fiat una tropa de zente, aiant puru allutu unu bellu fogu pro fàghere lughe a fùrriu de totu custos fogos in sa vadde, in mesu de tanta zente, si creaiat un’allegria manna, pigandesi bucone, iscambiandesi sos durches tra amigos de biddas difenentes, bufandesi una tassa ‘e binu e divertìndesi,

E gai sighiant ballande e cantande e, a tardu de notte sos cavalleris nostros, dormiant pacas oras e, su cras manzanu,in chito, depiant torrare a partire car’a a Ollolai pro ghirare. Prima, peroe, passaiant in crèsia pro saludare su rettore e basare s’istatua de Santu Mauru pro li torrare gràssias pro sa festa.

Cando arribaiant a Ollolai, a pustis de medas oras de istrada a caddu, de securu a pustis de mesu die, sos cavalleris beniant atobiados dae totu sa bidda e acoglidos cun grandu festa e a s’intrada de sa bidda lis cantaiant una crobbe chi comintzaiat goi: Sos de sa festa/ binu bos restat/ bos restat binu/ pro sos de camminu!

E gai sa festa sighiat puru in Ollolai ca sos cavalleris bogaiant unu pagu de sa mercantzia chi aiant comporau dae sa fiera pro la dare a sos chi non fiant andaos: turrone, lenzola e durches de sas àteras biddas istranzas cun grandu cuntentesa de sos paesanos.

Ateros annos menzus!

 

Condividi su:

    Comments are closed.